Jan Jonker, verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen, wil 23 jaar dato het Brundlandt rapport Our Common Future nog eens overdoen. Maar wel op een 2.0 manier dus via crowd sourcing. In korte tijd hebben ruim 400 mensen beloofd 80 uur tijd te investeren tot aan het eind van dit jaar. Daarna gaat een schrijfteam aan de slag om de visies en de plannen van de 19 (!) werkgroepen tot een leesbaar boek te verwerken.
Dat is nogal een klus. Tijdens onze eerste werkgroepbijeenkomst – ik heb mij aangesloten bij zorg – bedacht ik mij dat de periode tot aan 2040 het beste ingedeeld zou kunnen worden aan de hand van de stadia van Spiral Dynamics. Als je net hier een boek over schrijft, zoals ik, vormt dit thema natuurlijk een oplossing voor alle problemen….:-)
Hoe dan ook, je kunt visies, ideeën en strategische interventies structureren naar complexiteit, en dus naar waardesystemen:
- 0-10 jaar: code oranje: aansluiten op de praktijk van vandaag; gezond maken/ vitaliseren van de basis en optimaliseren van de effectiviteit van het huidige zorgsysteem
- 10-20 jaar: code groen: de mens centraal; empatische bejegening, goed werkgeverschap in de zorg, persoonlijke verantwoordelijkheid voor welzijn en gezondheid
- 20-25 jaar: code geel: netwerken rondom de patiënt, doorbraken in de sector , keten integratie, personalized medicines
- 25-30 jaar: code turkooise: holistisch, integratie traditionele en alternatieve geneeskunde
Ik legde dit idee voor aan Jan Jonker zelf en hij wist dat (nog) niet iedereen bekend en vertrouwd is met spiral dynamics en met de codes van de opeenvolgende waardesystemen. Of ik niet zeven blogjes zou willen schrijven, om zo alle waardesystemen bij een breder publiek te introduceren…. Het worden er dus acht, met deze erbij, want enige introductie vooraf is wel nodig.
Spiral Dynamics
Het helpt om een fasegewijze ontwikkeling te veronderstellen wanneer een integraal inzicht gewenst is van de complexiteit en dynamiek van mens en organisaties. Spiral Dynamics beschrijft een dergelijk ontwikkelingsmodel dat gebaseerd en geïnspireerd is op het werk van professor Clare W. Graves
In de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw heeft Graves intensief empirisch onderzoek verricht naar waarden en bestaanscontexten (waardesystemen). Zo kon hij uiteindelijk concluderen dat de mensheid acht verschillende bestaansniveaus, of ontwikkelingstadia, en daaraan gekoppelde waardesystemen heeft ontwikkeld.
Een waardensysteem – een cluster van waarden en overtuigingen – helpt mens en organisatie een adequaat antwoord te vinden op uitdagingen die de omgeving stelt. Het creëren en adopteren van waarden is een overlevingsstrategie of een vorm van coping behaviour om je in specifieke omgevingen te kunnen handhaven. Ieder nieuw waardesysteem ontstaat als reactie op nieuwe, steeds meer complexe uitdagingen waarop individuen en uiteindelijk de mensheid een adequaat antwoord dienen te vinden. Zodoende ontstaat een betekenisvolle context, waarbinnen een specifiek waardesysteem kan gedijen en waar een bepaalde wijze van gedrag en cultuur kunnen ontstaan, die zich manifesteert in bijvoorbeeld een wijze van besluitvorming, inrichting van een organisatie, structuur van een samenleving, etc.
In Spiral Dynamics zijn de opeenvolgende ontwikkelingstadia (of contexten) als volgt benoemd: In de tweede kolom staat telkens een korte typering van de omgeving/-bestaanscondities:
In de hiërarchie van waardesystemen c.q. ontwikkelingsfasen omvat en overstijgt ieder nieuw waardensysteem de voorgaande stadia. De recente, meer complexe, ontwikkelingstadia zijn complexer. Zij generen meer vrijheidgraden, bieden meer mogelijkheden, maar zijn ook kwetsbaar, met name wanneer bestaanscondities degenereren. Terwijl individuen en organisaties zich leren handhaven in steeds meer complexe ontwikkelingstadia, bouwen zij aan een steeds breder wordend repertoire aan competenties en gedragsvormen en een rijker waardepatroon.
Een waardesysteem ordent dus manieren van denken en reageren (worldviews), en beïnvloedt de ambities, handelwijzen, structuur en cultuur van een organisatie, alsmede het gedrag en de intenties van de mensen binnen die organisatie.
Waardesystemen bloeien op en verdwijnen wanneer levensomstandigheden veranderen. Ontwikkelingen voltrekken zich niet-lineair, maar sprongsgewijs, en volgens een specifieke volgorde van ontwikkelingstadia. In een progressieve ontwikkeling kunnen geen waardesystemen worden overgeslagen.
De komende weken blog ik telkens over een waardesysteem. De eerste volgende keer is dat het paarse systeem.
Ik heb meerdere, voornamelijk Engelstalige papers geschreven over dit thema. Met name het recente artikel over de “Cubrix” is relevant voor de ambitie van OCF, een alomvattend denkraam waarmee de boel gestructureerd kan worden en waaruit richtlijnen afgeleid kunnen worden voor de “implementatie” van de visie.
Ik werk thans aan een Nederlandstalig boek waarin de Cubrix en het achterliggende Spiral Dynamics uitgebreid beschreven worden. Er staat ook een trainingsevent open waarin ik deelnemers in een halve dag een goed beeld geef van de mogelijkheden van fasegewijze ontwikkeling.
Marcel van Marrewijk
maandag 20 september 2010
526 x gelezen in Mindz